Ukrayna’nın yeni savunma bakanı Rüstem Umerov kimdir, Türkiye ile ilişkileri hakkında neler biliniyor?
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelensky, Rusya’nın ülkesini işgal ettiği 24 Şubat 2022’den bu yana görevde olan Savunma Bakanı Oleksii Reznikov’un yerine Ukrayna Emlak Fonu’nu yöneten Rustam Umerov’u atadı. Ukrayna Parlamentosu’nun onayı.
TRT’nin haberine göre 1982 doğumlu Umerov, Ukrayna tarihinde akma görevini üstlenecek Kırım Tatar Türkünün ilk ismi oldu. Sosyal medya paylaşımlarında Umerov’un Türkiye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile de uygun çıkarları olduğu belirtiliyor.
Rüstem Umerov geçmişte Rusya ile değerli müzakereler yapmış bir isim.
Umerov, işgalin başlangıcında Rusya ile yapılan barış görüşmelerinde Ukrayna’yı temsil etti. Rusya ile Ukrayna arasında üst düzey mahkumların değişiminin sağlanmasında kilit rol oynadı. Türkiye’nin de arabulucu olduğu Ukrayna’nın tahılının Karadeniz üzerinden güvenle ihraç edilmesi için görüşmelere katıldı.
Kırım Tatarlarının önde gelen isimlerinden Umerov, Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy ile İslam ülkeleri arasında ilişkilerin kurulmasında da önemli bir isim oldu.
Rustam Umerov 1982 yılında Özbekistan’ın Semerkant şehrinde doğdu. Joseph Stalin’in Sovyetler Birliği’ni yönetmesi sırasında 200.000 Müslüman Tatar Özbekistan’a sürgün edildi.
2. Dünya Savaşı’nda Nazilere karşı savaşan Tatarların 1980’lerden itibaren Kırım’a dönmelerine izin verildi.
Umerov da çocukken Kırım’a döndü. 2021’de Liga.net’e yazdığı yazıda “Kırım Tatarlarının sınır dışı edilmesi Sovyet rejiminin en büyük suçlarından biridir” dedi ve şunu ekledi:
“Bu, o dönemde iktidarda olan zalimler tarafından, bütün bir milleti yok etme amacıyla başlatıldı.”
Umerov, Rusya 2014’te Kırım’ı ilhak ettiğinde de aynı makaleyi gündeme getirmişti.
Rustam Umerov, lisans ekonomi Finans alanında yüksek lisansını tamamladı. Kariyerine telekom sektöründe başladı.
2013 yılında ASTEM yatırım şirketini kurdu ve Ukraynalı politikacıları, avukatları ve toplum liderlerini eğitmek için ABD’deki Stanford Üniversitesi’nde ortak kurucu bir yardım programı kurdu.
2019 yılında Ukrayna Parlamentosu’na seçildi ve daha sonra devlet varlıklarını özel yatırımcılara satan bir devlet kurumu olan Varlık Fonu’nun başkanı oldu. Bu, özelleştirmenin yolsuzlukla eşanlamlı hale geldiği bir ülkede zorlayıcı bir rol olarak görülüyordu.
Umerov uzun yıllar Kırım Tatarlarının tarihi lideri Mustafa Cemilev’e danışmanlık yaptı. Aynı zamanda, 2014 yılında Kırım’ın ilhakından sonra Rusya ile müzakerelere odaklanan uluslararası bir diplomatik girişim olan Kırım Platformu’nun eşbaşkanlığını da yaptı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden kısa bir süre sonra BBC’ye konuşan Umerov, “bu acımasız işgale siyasi ve diplomatik bir çözüm bulmaya kararlı olduğunu” söyledi.
Mart 2022’de Rus milyarder Roman Abramovich ile birlikte Rusya ile Ukrayna arasındaki barış görüşmelerine katıldı.
Umerov ve Abramovich’in zehirlenme belirtileri gösterdiği iddia edildi. Deri soyulması ve göz ağrısı önerilen semptomlardan bazılarıydı.
Ancak Umerov daha sonra bu raporları yalanlayarak herkesi “doğrulanmamış bilgilere inanmamaları” konusunda uyardı.
‘Türkiye ile geniş bağlantıları var’
BBC İzleme Servisi’ne göre Ukrayna’daki sosyal medya kullanıcıları Zelenskiy’in kararı konusunda bölünmüş durumda.
Rus siyasi aktivist Kirill Shulika, Telegram’da “Bu beklenen bir değişiklik ve müzakere masasının yaklaştığı anlamına geliyor” yorumunu yaptı ve şunları ekledi:
“Önemli olan şu anda perde arkası diplomasiyi kimin yürüttüğü ve bu kişinin Abramovich olduğu. Umerov onun Ukrayna’daki sırdaşı. Bu nedenle Abramoviç’in barış çabaları bir ölçüde meyve vermeye başladı. Bakalım. Bakalım” ona ve Umerov’a ne olacak ve bundan sonra ne olacak. ”
Telegram kanalı Politjoystic’in Kremlin yanlısı yazarı Marat Bashirov şunları söyledi: “Genel olarak bu pek değişmiyor, tek bir şey dışında; Amerikalılar çatışmayı dondurmaya, kontrol etmeye ve Ukrayna’nın en iğrenç temsilcilerini ortadan kaldırmaya başlıyor. Bu planın doruk noktası Zelensky’nin 2024-2025 yılları arasında görevden ayrılması olacak.
Savaş yanlısı önde gelen Telegram kanalı Rybar, şu yorumu yaptı: “Ukrayna’da savunma bakanının değiştirilmesi silahlı kuvvetlerin savaş kabiliyetini hiçbir şekilde etkilemeyecek. Ancak bu şekilde Reznikov daha önceki başarısızlıklardan sorumlu tutulabilir.”
Yorumda Umerov’un Tatar köklerine ve Türkiye ile “geniş bağlarına” dikkat çekildi:
“Mesleğe, tamamı Türk operatör Turkcell’e ait olan telekomünikasyon şirketi Lifecell’de başladı. Röportajlarında Ankara’daki yetkilileri defalarca ‘Ukrayna’nın müttefiki’ olarak tanımladı ve Kırım’daki faaliyetlerini övdü.
“Erdoğan’ın ‘yeni tahıl anlaşmasını’ görüşmek üzere Rusya’ya yaptığı ziyaretin arka planındaki bu gelişme oldukça sembolik görünüyor.”
Umerov’un Türkiye ile bağları Rusya’daki diğer savaş yanlısı bloglarda da gündeme getirildi.
Zloi Pruf Telegram kanalı, “Genel olarak konuşursak, Zelenskiy’nin bu pozisyon için askeri bir kişiye değil, Türkiye ve Batı’da bağlantıları olan yetkin bir dilenciye ihtiyacı var. Umerov’un Erdoğan’a erişimi olduğu söyleniyor.” yorumunu yaptı.
Ukrayna-Türkiye Orta Parlamento Dostluk Kümesi Eşbaşkanı Umerov ve beraberindeki parlamento heyeti, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye başlamasından kısa bir süre önce, Ocak 2022’de dönemin Meclis Başkanı Mustafa Şentop ile bir araya geldi.
Şentop, “Türkiye, Kırım’ın hukuka aykırı ve gayri meşru ilhakını tanımamıştır ve tanımayacaktır.”
